Olsza czarna (łac. Alnus glutinosa), (ang. Black alder) rodzina – brzozowate

Drzewa te rosną w Parku Lubomirskich głównie nad stawami górnym i dolnym, ale także w części podmokłej.

Jedna z olszy czarnych w Parku Lubomirskich przedstawiona na zdjęciu ma 180 cm obwodu mierzonego na wysokości 1,3 m.

Można je poznać po regularnej stożkowej koronie z wyraźnym przewodnikiem. Niemal czarna kora i ciemna zieleń liści latem wyróżnia je na tle innych drzew. Gatunek ten jest rodzimy dla naszego kraju i większości Europy, a także Południowo-zachodniej Azji i północnej Afryki. Ale został też celowo lub przypadkowo zawleczony do Kanady, Stanów Zjednoczonych, Chile, Południowej Afryki, Australii czy Nowej Zelandii. Jest drzewem krótkowiecznym mogącym dożywać ok 160 lat.

Olsza czarna dzięki współpracy z bakteriami Frankia alni może rosnąć na glebach podmokłych i ubogich w azot.

Drewno olszy wykorzystuje się w budownictwie, gdzie potrzebne są elementy narażone na działanie warunków atmosferycznych, jak płoty, w budownictwie wodnym jak stabilizowanie brzegów faszyną,  niezwykła odporność drewna olszy na działanie wody wykorzystywana była w fundamentach średniowiecznych budowli, podpory pod mostem Rialto w Wenecji są wykonane z olszy. Drewno olszy używano  w produkcji papieru, a także z racji łatwej obróbki  i lekkości w produkcji gitar elektrycznych. Fender produkuje je z olszy od 1956 roku. Wykorzystuje się je w meblarstwie do produkcji sklejki, stanowi także materiał opałowy, wędzarniczy i służy do produkcji węgla drzewnego. Kora używana jest do produkcji garbników, ale także do barwienia wełny, bawełny i jedwabiu w zależności od użytej metody można otrzymać kolory czerni, brązu, beżu czy ciepłej żółci z pomarańczą.

W tradycyjnej medycynie ludowej olsza uważana jest za bardzo cenny surowiec. Zawiera garbniki, flawonoidy, minerały, a nawet witaminy. Na bazie liści olszy czarnej sporządzało się nalewki i wywary, które pomagały leczyć przeziębienia i wiele chorób skóry. Substancje zawarte w tkankach olszy używane były do tamowania krwawienia, łagodzenia stanów zapalnych, jako środek  wykrztuśny i ściągający na rany.

Badania naukowe w latach 2017 i 2019 udowodniły obecność 270 związków w korze olszy, wśród których znajdują się substancje o działaniu przeciwnowotworowym, przeciwzapalnym i przeciwdrobnoustrojowym, polifenole (głównie garbniki), flawonoidy (przeciwutleniacze), terpenoidy, steroidy i inne. Niektóre z tych składników przeciwdrobnoustrojowych mogą stać się istotne w leczeniu przeciwwirusowym ze względu na zdolność do hamowania replikacji wirusa.

Najgrubszą olszą w Polsce według Rejestru Polskich Drzew Pomnikowych jest rosnąca w woj. wielkopolskim w okolicy Swarzędza nad rzeką Główną koło Wierzonki wielopniowa olsza o łącznym obwodzie ponad 5 m.

źródła: wikipedia.org, medicinalforestgardentrust.org, rpdp.hostingasp.pl, mamogrodek.pl

oprac.: mgr inż. Hanna Fleszar