Kasztanowiec biały (łac. Aesculus hippocastanum) (ang. Horse Chestnut), rodzina: mydleńcowate

W Parku Lubomirskich można znaleźć wiele egzemplarzy kasztanowca białego jednak najbardziej okazały rośnie na gazonie od północnozachodniej strony pałacu. Jego obwód mierzony na wys. 1,3 m wynosi 345 cm.

Pochodzi z Półwyspu Bałkańskiego, gdzie rośnie bardzo nielicznie w lasach i uznawany jest za gatunek narażony na wyginięcie. Został rozprzestrzeniony w czasie ekspansji tureckiej w Europie w XVI i XVII wieku i obecnie pospolicie jest uprawiany na tym i innych kontynentach. Sadzony jest głównie na terenach zurbanizowanych i przy drogach jako drzewo ozdobne i cieniodajne. W XVIII i XIX w. kasztanowce sadzono w Polsce przy rezydencjach szlacheckich jako szpalery wzdłuż alei.

Użytkowany jest także jako roślina lecznicza, kosmetyczna, miododajna, dawniej wyrabiano z nasion klej i stosowano je jako paszę. W XVI wieku Turcy używali nasion kasztanowca do leczenia chorób koni, stąd prawdopodobnie wywodzi się nazwa końskiego kasztana (ang. Horse chestnut).

W medycynie używa się kwiatów, kory, nasion i niedojrzałych owoców kasztanowca. Leki pozyskane z tych części drzewa służą do leczenia żylaków, stanów zapalnych naczyń krwionośnych, stanów pourazowych i pooperacyjnych, obrzęków różnego pochodzenia i zaburzeń krążenia krwi, zaburzeń mózgowych wywołanych różnymi przyczynami (udarem, urazem lub stanem zapalnym), hamowania drobnych krwawień, w nieżytach układu pokarmowego, przy biegunkach, owrzodzeniach jelita grubego.

Dawniej nalewka z kwiatów kasztanowca stosowana była jako afrodyzjak. Wyciąg z kasztanowca w kosmetyce używany jest do barwienia skóry i włosów, a także chroni przed działaniem promieniowania UV-B. Kora i łupiny z owoców wykorzystywane były niegdyś w garbarstwie  i do barwienia wełny. Z nasion wytwarzano klej do papieru. Nasiona bogate w skrobię po obgotowaniu i kilkudniowym moczeniu w wodzie używane były i nadal bywają jako pasza do karmienia świń, koni, bydła, owiec, kóz i ptactwa domowego. Sproszkowane nasiona dzięki dużej zawartości saponin dawniej były wykorzystywanie jako środek piorący. Używano także „kasztanów” do przemysłowej produkcji proszków mydlanych (technologia opracowana została w 1940 r.) i produktów pianotwórczych do gaśnic. W czasie I wojny światowej kasztanowiec był traktowany jako roślina jadalna, źródło skrobi. W tym celu pozbywano się trujących saponin gotując kilkukrotnie nasiona i odlewając z nich wodę.

Trzeba mieć na uwadze, że owoce zawierają oprócz saponin szereg innych toksycznych substancji i nie należy na własną rękę sporządzać z nich ani spożywać żadnych mikstur.

Oprac.: mgr inż. Hanna Fleszar